Pyły zawieszone PM2.5 i PM10 – niewidzialne zagrożenie dla zdrowia

W dzisiejszych czasach, kiedy zanieczyszczone powietrze stało się powszechnym problemem w wielu regionach świata, ważne jest, aby zrozumieć jaki wpływ na nasze zdrowie i środowisko mają poszczególne zanieczyszczenia. Jednym z głównych i bardzo szkodliwych czynników wpływających na jakość powietrza są pyły zawieszone, w tym pyły PM2,5 i PM10.

Co to są pyły zawieszone PM2.5 i PM10?

Cząstki zawieszone PM2.5 i PM10 stanowią istotny aspekt zanieczyszczenia powietrza, który ma globalny wpływ na zdrowie ludzi, jakość życia i ekosystem. Te niewielkie cząsteczki o różnych rozmiarach stanowią wyjątkowe wyzwanie ze względu na ich małe rozmiary, które pozwalają im swobodne unoszenie się w powietrzu na znaczne odległości.

PM2.5 – cząstki o mikroskopijnych rozmiarach

Pyły zawieszone PM2.5 to cząsteczki o średnicy nie przekraczającej 2,5 mikrometra. Dla porównania średnica ludzkiego włosa wynosi około 70 mikrometrów. Cząsteczki PM2,5 są zatem ponad dwadzieścia razy mniejsze niż średnica ludzkiego włosa. Są one na tyle drobne, że mogą być przenoszone przez wiatr na duże odległości i przenikać do wnętrza organizmu.

Te mikroskopijne pyłki powstają m.in. w wyniku procesów przemysłowych czy spalania paliw kopalnych, w tym węgla, benzyny oraz oleju opałowego. Do ich powstania przyczynia się także ruch uliczny, spalanie biomasy, a nawet procesy naturalne, takie jak unoszące się pyły z pustyni.

PM10 – większe cząstki, ale wciąż szkodliwe

Cząstki PM10, o średnicy nie przekraczającej 10 mikrometrów, są większe niż PM2.5, ale nadal wystarczająco małe, aby zostać zawieszone w powietrzu przez dłuższy czas. Cząstki te są widoczne dla ludzkiego oka jako unoszący się kurz lub pył. Źródła PM10 są podobne do tych, które generują PM2.5.

Jaki jest ich wpływ na zdrowie?

Pyły zawieszone PM2.5 i PM10 stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Ich zdolność do przenikania do układu oddechowego i osiedlania się w różnych obszarach ciała może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, zarówno krótkoterminowych, jak i długoterminowych, takich jak:

• Choroby układu oddechowego – cząsteczki PM2,5 i PM10, po dostaniu się do płuc, mogą wywoływać podrażnienia, zapalenia i uszkodzenia tkanek płucnych. To może prowadzić do nasilenia objawów astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płucnej (POChP) oraz innych chorób układu oddechowego. U osoby już cierpiącej na takie schorzenia, ekspozycja na pyły zawieszone może prowadzić do pogorszenia ich stanu zdrowia.
• Choroby serca – pyły PM2,5 i PM10 są również związane ze zwiększonym ryzykiem chorób serca, w tym zawału serca, niewydolności serca i arytmii. Cząsteczki te mogą wywoływać stan zapalny w organizmie, prowadząc do uszkodzenia śródbłonka naczyń krwionośnych, zwiększając ryzyko tworzenia się zakrzepów i obniżając ogólną funkcję układu sercowo-naczyniowego.
• Wpływ na układ krwionośny – cząsteczki PM2,5 i PM10 mogą przenikać z płuc do krwiobiegu, co może prowadzić do zwiększonego ryzyka chorób układu krwionośnego, takich jak miażdżyca i nadciśnienie tętnicze. To również może wpływać na funkcjonowanie naczyń krwionośnych, co ma negatywny wpływ na ogólną zdolność organizmu do regulacji ciśnienia krwi.
• Działanie neurotoksyczne – ostatnie badania sugerują, że pyły PM2,5 mogą również negatywnie wpływać na układ nerwowy. To może mieć negatywny wpływ na funkcje poznawcze, a także zwiększać ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer i Parkinson.

Wpływ na środowisko

Pyły PM2.5 i PM10 nie tylko wpływają na zdrowie ludzi, ale także mają poważne skutki dla środowiska. Ich obecność może prowadzić do degradacji jakości gleby, wód powierzchniowych i ekosystemów. Cząsteczki te mogą osiadać na liściach roślin, co ogranicza ich zdolność do fotosyntezy i przyswajania składników odżywczych, co z kolei wpływa na łańcuch pokarmowy i różnorodność biologiczną.

Jak można ograniczyć wpływ pyłów zawieszonych?

Aby ograniczyć wpływ pyłów PM2.5 i PM10, konieczne jest podjęcie odpowiednich działań. Władze miejskie i krajowe powinny wprowadzić surowe normy emisji dla przemysłu i pojazdów, promować korzystanie z energii odnawialnej, poprawiać infrastrukturę transportu publicznego oraz zachęcać do ograniczania spalania biomasy i śmieci. Jednak również jako jednostki możemy wnieść swój wkład, np. poprzez ograniczenie korzystania z pojazdów napędzanych paliwami kopalnymi, stosowanie urządzeń oczyszczających powietrze w domach, czy ograniczanie palenia na otwartym powietrzu.